ZIEMIA SŁUPSKA

Jeden z ładniejszych budynków Słupska z około 1903 r.
Gmach ten był siedzibą Powiatowej Rady Narodowej, a po utworzeniu województwa słupskiego siedzibą Urzędu Wojewódzkiego i Wojewódzkiej Rady Narodowej. Obecnie mieści się tu Starostwo Powiatowe a także Zarząd Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi“. Elewacje budynku wykonano z cegły licówki, a dekoracje okalające otwory okienne, balkony, szczyty wykonano z piaskowca. Dominującym akcentem budynku jest wieża zegarowa zwieńczona hełmem z latarnią. Co ciekawe budynek starostwa znajduje się w identycznej odległości 280 metrów, mierząc w linii prostej, od XIII-wiecznego kościoła Mariackiego, jak miejski ratusz. To nie może być chyba przypadek, tylko zamierzony efekt urbanistów niemieckich. Fakt ten nie pozostaje bez znaczenia. Jeden i drugi obiekt zdecydowanie wyróżnia się w całym układzie urbanistycznym miasta. Oba zostały wybudowane prawie w tym samym okresie.

Starostwo od początku budowane było na potrzeby władz powiatu i taką rolę, z małymi przerwami, kiedy powiatów w Polsce nie było, pełni do dzisiaj. W latach 1975–1989, kiedy Słupsk nie miał nowoczesnego biurowca przy obecnej ul. Jana Pawła II, znajdowała się w nim również siedziba Urzędu Wojewódzkiego, Wojewódzkiej Rady Narodowej, a w latach 1990–1998 Urzędu Rejonowego. W 1999 roku na mapę Polski wróciły powiaty i budynek ten znowu służy władzom powiatu słupskiego. Może wydawać się to niewiarygodne, ale cały gmach o powierzchni 840 metrów kw., swoim kształtem zbliżony do litery ”U”, o bardzo wielu zdobieniach, z blisko 40-metrową wieżą został zbudowany w niespełna 18 miesięcy! W maju 1902 roku rozpoczęto prace budowlane, 21 XI 1902 roku odbyła się uroczystość zwieszenia na budynku tzw. wiechy, a już 6 listopada 1903 roku odbyło się uroczyste przekazanie gotowego gmachu władzom ówczesnego powiatu.

Baszta Czarownic została wybudowana około 1415 roku.
Swoją nazwę odziedziczyła jednak dopiero po wydarzeniach z XVII wieku, kiedy stała się miejscem więzienia i palenia czarownic – kobiet osądzanych o kary. Baszta, to jeden z elementów murów obronnych, które otaczały Słupsk. Elementy murów zachowały się do dzisiaj. W miejscu, gdzie znajduje się baszta pierwotnie znajdował się najprawdopodobniej ganek strzelniczy. Później w obiekcie wybudowano cele więzienne. Jak wynika z kronik z XVII w. w Słupsku odbywały się liczne procesy kobiet oskarżanych o czary, kończące się najczęściej spaleniem obwinionej na stosie. Ostatnią z ofiar uznaną za „czarownicę” była mieszkanka Słupska Trina Papisten, spalona w 1701 r.

W XIX w. Basztę użytkowano jako magazyn, a następnie adaptowano na cele mieszkalne. Uszkodzona w czasie działań wojennych w marcu 1945 r. została zabezpieczona, a następnie w latach 1971 –1975 odbudowana i zaadaptowana dla potrzeb wystawienniczych. Obecnie obiekt zarządzany jest przez Bałtycką Galerię Sztuki. Znakiem rozpoznawalnym baszty jest wiatrowskaz w kształcie czarownicy umieszczony na dachu. Baszta znajduje się przy ulicy Francesco Nullo.

Położona jest na środkowym wybrzeżu Bałtyku, między ujściem rzeki Słupi i Łupawy do morza. Jest to obszar o niepowtarzalnych walorach krajobrazowych i zdrowotnych. Od strony wschodniej sąsiaduje ze Światowym Rezerwatem Biosfery – Słowińskim Parkiem Narodowym a od południowej z Parkiem Krajobrazowym “Dolina Słupi” – Pomnikiem Przyrody Ożywionej i Nieożywionej. Gminę Ustka tworzy szereg nadmorskich miejscowości, które otulają sobą Miasto Ustka – odrębną jednostkę administracyjną położoną w samym sercu gminy. Wschodnia strona gminy została ukształtowana jako wybrzeże klifowe porośnięte lasami bukowymi, sosnowymi i mieszanymi. Po zachodniej stronie znajdują się tereny podmokłe a także szerokie piaszczyste plaże, które są w posiadaniu Centralnego Poligonu Sił Powietrznych.
Najważniejsze miejscowości gminy o charakterze wypoczynkowym to: Rowy, Poddąbie, Dębina, Orzechowo i Przewłoka.

Rowy to najbardziej popularne kąpielisko w gminie Ustka. Znajduje się tu dobrze przygotowana baza noclegowo-gastronomiczna, trakt spacerowy oraz szerokie plaże. W Rowach swoje ujście do Bałtyku ma rzeka Łupawa, wzdłuż której spotkamy rybaków o każdej porze roku. Niewątpliwym atutem miejscowości jest sąsiedztwo Słowińskiego Parku Narodowego – właśnie tutaj znajduje się wejście do zachodniej strony Parku, skąd można się przedostać aż do Łeby. W okresie wakacyjnym Rowy tętnią życiem a to za sprawą wachlarza imprez, jakie oferują. Dwa duże wydarzenia odbywające się od wielu lat i cieszące się niesłabnącą popularnością to Ogólnopolski Zjazd Maskotek ®, na który ściągają gigantyczne pluszaki będące atrakcją szczególnie dla najmłodszych oraz Ogólnopolski Przegląd Paradnych Orkiestr Dętych. Podczas tej imprezy orkiestry z różnych części Polski wraz z tańczącymi mażoretkami paradują ulicami Rowów zapewniając widzom wrażenia zarówno wizualne jak i słuchowe. Przemarsz wieńczy koncert orkiestr w rowieńskiej muszli koncertowej. Będąc w Rowach warto przespacerować się nie tylko nadmorską promenadą, lecz również szlakiem tablic historycznych pt. „Rowy jakich nie znacie”, Cykl tablic opowiada o pierwszych wzmiankach na temat wioski, życiu ubogich rybaków a także o losach pierwszego pokolenia rybaków, które osiedliło się w Rowach po roku 1945 napływając z różnych stron powojennej Polski. Na ośmiu dwustronnych tablicach ustawionych na ulicach Rowów zgromadzono kilkadziesiąt fotografii sprzed II wojny światowej. Najstarszym obiektem w Rowach jest XIX -wieczny neoromański kościół zbudowany z kamiennych ciosów. Będąc w pobliżu kościoła warto odszukać nietypowego kamienia czarnej barwy, z którym związana jest legenda jakoby sam diabeł go tam porzucił.
Rowy w niedalekiej przyszłości mają szansę uzyskać status uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej. Dzięki znajdującym się w okolicy złożom borowiny oraz odpowiedniej wilgotności i nasłonecznieniu będzie tu można leczyć choroby układu oddechowego i krążenia oraz alergie skórne.

Poddąbie to obok Rowów najważniejsza miejscowość turystyczna w Gminie Ustka. Na co dzień spokojna nadmorska miejscowość, w sezonie letnim przyciąga turystów urokliwą, czystą plażą i malowniczymi klifami. Znajduje się tu szereg ośrodków wczasowych, domków letniskowych, pól namiotowych i kempingów.
Ponadto Poddąbie jest idealnym miejscem na postój i odpoczynek dla rowerzystów, ze względu na umiejscowioną tam stacyjkę rowerową. Stacyjka w Poddąbiu jest innowacyjnym miejscem postojowym dla rowerzystów korzystających z trasy EuroVelo 10. Znajdują się tam nie tylko stojaki na rowery oraz ławki i stoły jako miejsce do odpoczynku ale również takie udogodnienia jak szafki skrytkowe na bagaż czy samoobsługowa stacja naprawy rowerów. Dużą innowacją są zamontowane panele solarne służące ładowaniu rowerów elektrycznych czy telefonów komórkowych co pozwala na korzystanie z ekologicznych odnawialnych źródeł energii. Stacja w Poddąbiu jest pierwszą tego typu w województwie pomorskim a drugą w Polsce. Miejscowość zyskała miano „Rowerowej Letniej Stolicy Polski”, gdyż właśnie tu odbywa się finał Ogólnopolskiego Rajdu Rowerowego „Szlakiem Zwiniętych Torów”.

W Dębienie znajdują się najwyższe i najpiękniejsze klify. Stanowią one raj dla paralotniarzy, których przy odrobienie szczęścia można podziwiać z szerokiej plaży. Dzięki klifowemu brzegowi i sprzyjającym wiatrom okazuje się być to idealne miejsce do startu paralotni. Miejscowość może poszczycić się ciekawą historią – przez ponad 30 lat na przełomie XIX i XX wieku działała tutaj największa na Pomorzu huta szkła. Do dzisiaj dość płytko pod ziemią można odnaleźć bryłki szklanej masy o zielono – butelkowym kolorze. Pozostałościami po dawnej hucie są umiejscowione w gruncie dwa olbrzymie koliste kamienie młyńskie.
Dębina, posiadająca szerokie, klimatyczne plaże jest szczególnie lubiana przez turystów lubiących ciche, spokojne i mniej zatłoczone nadmorskie miejscowości.

Orzechowo to niewielka osada letniskowa położona przy ujściu rzeki Orzechówki do morza, 3 km na wschód od Ustki. Niegdyś było osadą rybaków i żeglarzy. Orzechowo jest częstym celem spacerowiczów z Ustki. Dotrzeć można tam idąc plażą lub leśnym czerwonym szlakiem Nadmorskim. W Orzechowie znajduje się tajemnicza wieża, często mylona przez turystów z latarnią morską. Wieża znajduje się na terenie Ośrodka Szkoleniowo – Wypoczynkowego „Leśnik” i choć jest wieżą przeciwpożarową w sezonie letnim można bezpłatnie podziwiać z niej nadmorską panoramę. Orzechowo to dobra baza wypadowa dla osób lubiących aktywny wypoczynek w postaci pieszych wędrówek, gdyż znajduje się tam ciekawa ścieżka przyrodniczo – dydaktyczna „Orzechowska Wydma”. Ścieżka ma swój początek na terenie ośrodka „Leśnik”. Cała trasa liczy niecałe 3 km i prowadzi przez najbardziej charakterystyczne elementy morskiego krajobrazu takie jak wydmy. Wędrówka tą trasą jest idealną propozycją na wycieczkę dla całej rodziny a dzięki wielu ciekawostkom i planszom edukacyjnym spełnia także rolę dydaktyczną – zapoznaje dzieci z fauną i florą nadmorskiego krajobrazu. Dodatkową atrakcją będzie z pewnością wejście na niemal 50 metrową wieżę przeciwpożarową, spełniającą także rolę tarasu widokowego, z której roztacza się piękny widok na Bałtyk i pobliskie lasy.

Przewłoka leży na granicy z miastem Ustka, przy szosie Ustka – Rowy oraz przy międzynarodowym szlaku R-10. Odległość do morza wynosi ok 1,5 km i prowadzi do niego ścieżka pieszo – rowerowa. W Przewłoce znajduje się ciekawa pod względem architektonicznym budowla – zbudowany na planie gwizdy sześcioramiennej Kościół pw. Gwiazdy Morza. Tuż przy granicy z kościołem rozpoczyna się 20 kilometrowy „Szlak Zwiniętych Torów”. Jego nazwa nie jest przypadkowa – szlak prowadzi śladem przedwojennych nasypów kolejowych. Właśnie tędy rokrocznie w lipcu wyrusza Ogólnopolski Rajd Rowerowy „Szlakiem Zwiniętych Torów”. W Przewłoce działa wiele pensjonatów i ośrodków wczasowych.

Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej, w województwie pomorskim. Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km brzeg Bałtyku.Prace nad utworzeniem parku podjęto w 1946 r. na konferencji w Łebie, której uczestnikami byli naukowcy z Poznania i Gdańska. Utworzony został w 1967 roku na obszarze 18069 ha. Aktualna powierzchnia w zarządzie wynosi 18618 ha z czego 10213 ha – to wody oraz 4599 ha – to lasy. Ochronie ścisłej podlega 5619 ha, w tym 2529 ha lasów. Słowiński Park Narodowy uznany w roku 1977 przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery wraz z wędrującymi wydmami stanowi osobliwość na skalę europejską.

Teren parku w przeszłości stanowił zatokę morską. Ukształtowanie parku wynika z działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszej działalności Morza Bałtyckiego. Lądolód pozostawił pasmo wzgórz morenowych, które od południa i zachodu otaczają teren parku. Najwyższe wzniesienie morenowe Rowokół (115 m n.p.m.) stanowi punkt widokowy na cały park.

Mierzeja Gardneńsko-Łebska zbudowana jest w całości z piasku wyrzucanego na plażę przez fale morskie. Wyrzucany na plażę piasek, osuszany przez słońce i wiatr, wywiewany jest dalej w głąb lądu. W wyniku tego procesu powstały wydmy ruchome. Największy obszar wydmowy znajduje się na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha. Wydmy osiągają wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku. Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią osobliwość na skalę europejską. Największymi z nich są jeziora: Łebsko (7140 ha, maksymalna głębokość 6,3 m), Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna głębokość 2,6 m) i Dołgie Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9 m). Przez teren parku przepływa 7 rzek, z których największe to Łeba i Łupawa.

Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny. Przebiega on równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po nadmorskie bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok. 850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Do ciekawszych zbiorowisk roślinnych należą rozległe torfowiska typu wysokiego i przejściowego oraz torfowiska niskie i łąkowe. Ogólem na terenie parku potwierdzono występowanie 46 zespołów roślinnych.

Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257 gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo awifauny spowodowane jest różnorodnością środowisk przyrodniczych oraz położeniem parku na trasie wiosennych i jesiennych przelotów. Niedostępność terenu sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie przelotów. Do najcenniejszych gatunków ptaków należy zaliczyć takie gatunki jak: bielik, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne gatunki kaczek. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające.

Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej – Słowińcom, którzy niegdyś zamieszkiwali podmokłe, niedostępne, nieatrakcyjne gospodarczo tereny. W miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym prezentowana jest bogato kultura tej grupy etnicznej. Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych szlaków turystycznych, które przebiegają przez najbardziej charakterystyczne przyrodniczo i krajobrazowo tereny. Nad jeziorami usytuowane są wieże i pomosty widokowe, natomiast wzdłuż szlaków turystycznych wiaty, zadaszenia, ławki itp. Dla zmotoryzowanych turystów udostępnione są zagospodarowane parkingi. Na terenie parku dozwolona jest tylko turystyka krajoznawcza. Jeziora parku wyłączone są z ruchu turystycznego za wyjątkiem trasy żeglugowej Łeba – Kluki na jeziorze Łebsko, gdzie prowadzony jest przewóz turystów łodzią o napędzie elektrycznym (aktualna informacja w Centrum Informacji Turystycznej w Ustce- 59 814 71 70, przewozy prowadzone są sezonowo, w ostatnich dwóch latach przewozy nie były prowadzone).

Dolina Charlotty to wielki obszar rekreacyjno-wypoczynkowy znajdujący się obok wsi Gałęzinowo nad jeziorem Zamełowskim. Będąc w okolicach Ustki i Słupska nie można ominąć tego malowniczego miejsca. Na wszystkich turystów czeka tu wiele atrakcji. Miłośników przyrody z pewnością zainteresuje Zoo Charlotta czy też możliwość skorzystania z jazdy konnej. Dodatkowo można wybrać się na łowienie ryb, rowerki wodne i spacery. Jakby tego było mało w sezonie wakacyjnym Charlotta organizuje najlepsze kabarety! Wystąpili już Ani Mru Mru, Smile, Kabaret Młodych Panów, Łowcy .B, Kabaret Moralnego Niepokoju i wiele, wiele innych. Oprócz wakacyjnej dawki humoru, latem odbywa się tu Festiwal Legend Rocka.

Dolina Charlotty kryje wiele wspaniałych miejsc, z których wyniesiecie Państwo moc niezapomnianych wrażeń. Ogród zoologiczny w Dolinie Charlotty zamieszkuje wiele gatunków świata fauny – zarówno tych dobrze znanych z polskich lasów, jak i sprowadzonych z zamorskich krajów. Czworonożnym mieszkańcom stworzono warunki zbliżone do naturalnych. Napotkać tu można przedstawicieli licznych gatunków królestwa zwierząt oraz bohaterów uwielbianych bajek (Kraina Bajek jest integralną częścią Zoo Charlotta), których rzeźbione postaci i ich fantastyczne domki umiejscowione zostały w niezwykłej scenerii. To małe królestwo zabawy i nauki otoczone jest dziką przyrodą i pięknym krajobrazem. Na terenie ZOO Charlotta, przy nadbrzeżu Kapitan zaprasza na wodne ZOO Safari, czyli fantastyczny rejs łodzią, która zabiera uczestników w podróż dookoła świata. Podczas rejsu odwiedza się tematyczne wysepki: Afryka, Ameryka Płd. i Australia, a rejs ukoronowany jest zacumowaniem na wyspie lemurów, którą zamieszkują małpiatki z Madagaskaru: Król Julian i jego wesoła banda.

W Dolinie Charlotty do dyspozycji gości oddano dwie łodzie motorowe MS Ustka i MS Darłowo, które na swój pokład zabierają każda po 26 pasażerów. W Zoo Charlotta znajduje się 9 wysp położonych w rozlewisku Słupi, a zamieszkują je m.in. kangury, zebry, makaki japońskie, lemury, kapucynki czubate, strusie, emu, czarne łabędzie, bociany białe i żurawie białe, a po wodzie pływa kilkanaście gatunków gęsi i kaczek. Dnia 1 lipca 2013 roku otwarto tu największe w Polsce fokarium, w którym mieszka obecnie 5 samców bałtyckiej foki szarej (Halichoerus grypus). Zwierzęta do dyspozycji mają 3 baseny o łącznej powierzchni 1500m² i objętości prawie 3 milionów litrów wody. W Fokarium Charlotta dzięki specjalnym szybom istnieje możliwość obserwacji fok także pod wodą! Te wyjątkowe zwierzęta, które na lądzie poruszają się nieco niezgrabnie pod wodą są pełne gracji. Z fokami przeprowadzany jest tzw. trening medyczny, podczas którego instruktorzy sprawdzają stan zdrowia swoich podopiecznych. Podczas pokazów, foki prezentują swoje wdzięki, wyskakują na brzeg, uśmiechają się, podają łapki i chętnie się witają.

Aby zachować zanikającą kulturę słowińską w 1963 roku otwarto w Klukach muzeum. Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach jest oddziałem Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku i znajduje się we wsi Kluki tuż nad jeziorem Łebsko około 40 km na północ od Słupska.

Muzeum, będące Oddziałem Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, położone jest na terenie objętego ścisłą ochroną Słowińskiego Parku Narodowego, w samym sercu wciąż funkcjonującej wsi. Zajmuje ono obszar około 10 ha, na którym rozmieszczono 5 zagród (w tym 3 zachowane w miejscu pierwotnej lokalizacji), 2 chałupy wolnostojące, karczmę, magazyn oraz szałas rybacki, a także 2 piece chlebowe. Do Muzeum należy ponadto teren zabytkowego cmentarza, założonego w końcu XVIII wieku, na którym chowano dawnych mieszkańców Kluk, oraz murowany budynek dawnej szkoły, gdzie znajduje się Galeria Pomorskiego Malarstwa Plenerowego.

Chałupy szachulcowe pochodzące z różnych czasów oraz ich wyposażenie ukazują zmiany, jakie dokonywały się na słowińskiej wsi na przestrzeni wieków. Specyficznego klimatu tętniącej życiem wsi dodają liczne imprezy plenerowe. Odbywające się w ich trakcie pokazy przybliżają zwiedzającym kulturę i tryb życia Słowińców. Sezon otwiera „Czarne Wesele” (1-3 maja) – impreza nawiązująca do tradycji wspólnego kopania torfu, który po wyschnięciu wykorzystywano przede wszystkim jako opał. 1 czerwca skansen najcieplej wita dzieci, bo to właśnie dla nich z okazji Dnia Dziecka odbywa się festyn z rozmaitymi pokazami, zabawami oraz konkursami. Lipiec i sierpień to okres, kiedy odbywają się imprezy „W niedzielę u Klicków” oraz „W słowińskiej zagrodzie”. Pożegnanie lata w skansenie ma miejsce zawsze w trzecią niedzielę września i jest okazją do skosztowania lokalnych kulinarnych specjałów: chleba pieczonego według starego słowińskiego przepisu, wędzonego węgorza, zupy Klitundplome (zupa śliwkowa na wędzonej gęsinie z kluseczkami), zupy rybnej, smażonych borówek z gruszkami, drożdżowych wafli i wielu innych. Dodatkową atrakcją, zwłaszcza dla najmłodszych turystów, są zwierzęta hodowane przy jednej z zagród skansenu: konie, owce, baran i koza.

Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie jest obecnie jedną z najnowocześniejszych placówek typu skansenowskiego w Polsce.

Muzeum oferuje możliwość zwiedzania 15 pieczołowicie zrewitalizowanych zabytkowych obiektów budownictwa wiejskiego wzniesionych w konstrukcji szkieletowej, znajdujących się w samym środku „żyjącej” wsi. Szachownica budynków na stałe wpisała się w krajobraz wsi, dlatego Swołowo nazywane jest stolicą “Krainy w Kratę”. Wieś leży 14 km na zachód od Słupska. Dzięki położeniu na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych, Swołowo zachowało układ przestrzenny sięgający czasów średniowiecza. Jest to owalnica czyli spłaszczone koło, jedna z niewielu już na Pomorzu. Na środku wsi znajduje się typowy dla tego rodzaju wsi wrzecionowaty plac, którego centralną część stanowi kościół i staw. Plac otaczają dwie łączące się ze sobą drogi, przy których posadowione są zagrody, a poza nimi rozciąga się łanowy układ pól. Unikalne walory architektoniczne i przestrzenne wsi sprawiły, że Swołowo otrzymało tytuł Europejskiej Wsi Dziedzictwa Kulturowego.

Etnografowie i muzealnicy od kilkunastu lat przywracają blask tej niezwykłej wsi. Do tej pory udało się uratować 15 zabytkowych obiektów. Wszystkie weszły w skład Muzeum Kultury Ludowej Pomorza. Odbudowane i wyremontowane XIX-wieczne zabytki pełnią funkcję wystawienniczą i kulturalną. W dwóch stodołach oraz oborze urządzono multimedialne wystawy etnograficzne obrazujące historię i kulturę wiejską Pomorza, m.in.: ciesielkę pomorską, stolarstwo, podania i legendy oraz tkactwo. Wystawy oddziałują na wyobraźnię pobudzaną przez wiele zmysłów – za pomocą bodźców wzrokowych, słuchowych, zapachowych i dotykowych zwiedzający poznają przestrzeń i nastrój towarzyszący poszczególnym wystawom.

W muzeum realizowany jest bogaty program edukacyjny dla dzieci i młodzieży, m.in. lekcje i warsztaty związane tematycznie z obrzędowością i życiem codziennym na dawnej pomorskiej wsi. Zwiedzający mogą uczestniczyć w młóceniu zboża, siekaniu słomy, obrządku zwierząt gospodarczych (w muzeum hodowane są konie, owce, gęsi, kury i kaczki), gotowaniu na starej kuchni kaflowej, a także warzeniu piwa według dawnej swołowskiej receptury. Organizowane są pokazy wypieku chleba i pracy kowala.

W skansenie odbywają się cykliczne imprezy, na które przyjeżdżają turyści z całej Polski. Do najpopularniejszych należą: “Szparagowe Święto” (czerwiec), “Dziecięca Zagroda” czyli spotkania edukacyjno-artystyczne dla dzieci (w każdą niedzielę lipca), “Plener Kowalski” organizowany wspólnie ze Stowarzyszeniem Forum Kowalskie (sierpień), Pomorskie Święto Ziół (15 sierpnia), “Babie Lato”, podczas którego rozgrywany jest konkurs na najlepszą domową nalewkę (koniec sierpnia/początek września) oraz kulinarna uczta – impreza zatytułowana “Na św. Marcina najlepsza pomorska gęsina” (11 listopada), przyciągająca smakoszy gęsiego mięsa z całego kraju. Muzeum czynne jest cały rok. Unikalne walory architektoniczne i przestrzenne wsi sprawiły, że Swołowo otrzymało tytuł Europejskiej Wsi Dziedzictwa Kulturowego.

Kępice i okolice to jeden z najbardziej zalesionych regionów w kraju, słynący z bogactwa rzadkich ptaków, zwierzyny i runa leśnego! Na wczasowiczów czeka tu baza noclegowa: kwatery agroturystyczne i pensjonaty, warte zobaczenia są także zabytki dziedzictwa przyrodniczego. W rzekach tych żyją ryby łososiowate – pstrąg potokowy, troć wędrowna.

Rozległe kompleksy leśne stanowią miejsce gniazdowania rzadkich gatunków ptaków, takich jak: bielik, orlik krzykliwy i grubodzioby, kania ruda, trzmielojad, puchacz i bocian czarny. Nad jeziorami można zaobserwować rybołowa, łabędzie krzykliwe i wiele gatunków ptactwa wodno-błotnego. W jeziorach występują traszki, raki a na bagnach znajduje się stanowisko – bardzo już rzadkiego – żółwia błotnego.

Liczne chmary jeleni, watahy dzików i medalowe rogacze są magnesem przyciągającym myśliwych z kraju i z zagranicy. W lasach gminy Kępice występują daniele, lisy, borsuki, jenoty, kuny, tchórze i zające. W rzece Wieprzy Złowić też można okonie, kiełbie, płocie, ukleje, miętusa, minoga strumieniowego i rzecznego oraz lipienia.

Pałac w Warcinie, położony niedaleko Kępic, jest jednym z najcenniejszych i najlepiej zachowanych zabytków regionu z XVII wieku. W przeszłości był on ulubioną rezydencją niemieckiego kanclerza Otto von Bismarcka. Do dziś w pałacu zachowały się pamiątki po nim i jego rodzinie, w tym słynna sala kominkowa. Zbudowany został na planie czterech prostokątów z wieżą, położony jest w otoczeniu przepięknego XVIII-wiecznego parku, w którym zachowało się wiele okazów starodrzewia. Warto odwiedzić oryginalnie zachowaną salę kominkową (niegdyś gabinet Bismarcka), salę myśliwską i białą. W pobliskiej wozowni znajduje się Centrum Edukacji Regionalnej.

W gminie Kępice zachowały się również zabytki architektury przemysłowej, m.in. elektrownie wodne, linie kolejowe czy zakłady przemysłowe. Na skarpie nad rzeką Wieprzą górują budynki dawnej papierni Hammermühle. Założył ją Bismarck, który postanowił wykorzystać lasy do produkcji papieru. Fabryka przynosiła mu znaczne dochody i szybko stała się jedną z najlepszych w Prusach. Dała też początek rozwoju niewielkiej osady i przyczyniła się do tego, że dawne Hammermühle (nazwane tak od papierni), po wojnie Businko, a od 1947 r. Kępice – stały się miastem. W czasach II wojny światowej drukowano tu fałszywe dolary i funty dla niemieckich szpiegów. Obecnie funkcjonuje tu zakład garbarski – firma KEGAR, która produkuje wysokiej klasy skóry do produkcji m.in. markowych torebek.

Największe i najpopularniejsze jeziora w południowej części Ziemi Słupskiej to: jezioro Obłęskie i Korzybie, w sezonie strzeżone są przez ratowników, działają przy nich pola namiotowe, wypożyczalnie sprzętu pływającego oraz punkty gastronomiczne.

Miłośnicy nart wodnych i wakeboardingu znajdą nad jeziorem Obłęże doskonałą infrastrukturę do uprawiania tych sportów wodnych, wypożyczalnię sprzętu wodnego, budynek bosmanatu z kuchnią polową, miejsce do rekreacji i wypoczynku, pole namiotowe oraz miejsca noclegowe.

Ukształtowanie terenu ziemi słupskiej i sieć rzeczna w dorzeczu Wieprzy, Słupi i Łupawy to potencjalne zasoby energii, które na przełomie XIX-XX wieku zostały wykorzystane do pozyskania energii elektrycznej. Stąd też w miejscach dawnych młynów wodnych budowano elektrownie wodne, które stały się produktem turystycznym o nazwie „Szlak Najstarszych Elektrowni Wodnych w Europie”.
Na szlaku w dorzeczu Słupi znajduje się pięć elektrowni: Skarszów Dolny, Krzynia, Strzegomino, Gałąźnia Mała i Struga. Wszystkie udostępnione są do zwiedzania. Za najciekawszą, z turystycznego punktu widzenia, uchodzi EW w Gałąźni Małej, gdzie oprócz działających urządzeń energetycznych, obejrzeć można wystawę ukazującą historię elektrowni wodnych.

Park (powierzchnia 37 040 ha, z otuliną 83 170 ha) jest jedynym w województwie pomorskim parkiem typu dolinnego, obejmuje obszar, przez który biegnie rzeka Słupia. Urozmaicona rzeźba terenu, piękne krajobrazy i bogata szata roślinna stwarzają doskonałe możliwości do wypoczynku. Do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, konnej i kajakowej zachęcają szlaki turystyczne oraz ścieżki przyrodnicze. Stare elektrownie, kanały i zbiorniki wodne położone w otoczeniu pięknej natury sprawiają, że jest to jeden z najpiękniejszych zakątków powiatu słupskiego.

Rzeki w Parku „Dolina Słupi” są czyste, chłodne i natlenione, co stwarza dobre siedlisko dla pstrągów potokowych, kleni, lipieni. Łososie atlantyckie i trocie wędrowne od lipca do jesieni odbywają wędrówkę na tarło w górę Słupi i jej dopływów. Wówczas zakazany jest połów tych gatunków ryb.

Bogactwo awifauny w Parku to 153 gatunki, a w tym aż 139 posiada status ptaków objętych ścisłą ochroną. Spośród zwierząt zamieszkujących lasy spotkać można stada saren, rodzinki dzików, lisy i jelenie szlachetne. Tak jak w Słowińskim Parku Narodowym i tu coraz liczniej pojawiają się bobry.